Uit een metareview van 18 onderzoeken met in totaal 846 deelnemers blijkt dat yoga en andere mind-body-technieken moleculaire veranderingen teweegbrengen rondom ons DNA [1]. Dit biedt een verklaring waarom deze technieken een gunstige uitwerking hebben op onze lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Om te begrijpen hoe het werkt, moeten we wel eerst iets uitleggen over de vecht-vluchtreactie, NF-kB, chronische ontstekingen en wat dit in de huidige westerse wereld met ons doet.
Vecht-vluchtreactie
Wanneer we stress ervaren, komt onze sympathisch zenuwstelsel in actie. Er wordt dan onder andere een molecule genaamd NF-kB (nuclear factor kappa B) naar het DNA gestuurd. Dit molecule is betrokken bij de genexpressie en zorgt ervoor dat ontstekingsbevorderende stoffen genaamd cytokinen in het lichaam worden gebracht. Kort gezegd: NF-kB vertaalt de stress die we ervaren naar een fysiologische reactie van het lichaam. Deze reactie wordt de vecht-vluchtreactie genoemd.
Evolutionair hebben we vaak te maken gehad met situaties waarin snel vluchten of vechten een overlevingsvoordeel opleverde. Het sympathisch zenuwstelsel staat daarom altijd paraat om op korte termijn het hart sneller te laten kloppen, glycogeenomzetting te versnellen en aanmaak van adrenaline op te stuwen. In onze hedendaagse maatschappij wordt deze reactie echter zeer vaak en langdurig geactiveerd, bijvoorbeeld door stress op het werk of door andere omgevingsinvloeden.
Laaggradige ontstekingen
Tijdens een toestand van stress is het immuunsysteem extra actief. Toen we nog jagers-verzamelaars waren, leverde ook dit een voordeel op: tijdens het vechten of vluchten kan men snel verwondingen oplopen. Het risico op infectie is dan groot. Hoewel de infectie binnen onze huidige context zelden optreedt, blijft het immuunsysteem wel langdurig laaggradig actief.
Dit evolutionaire mechanisme staat vandaag de dag aan de basis van veel psychische aandoeningen, waaronder depressie. Nu blijkt dat yoga deze situatie niet kortdurend verzacht, maar werkelijk ingrijpt op een basaal niveau. Volgens de onderzoekers zou het de geleden schade zelfs kunnen omkeren.
Yoga verlaagt NF-kB
De onderzoekers ontdekten dat mensen die yoga en andere mind-body-technieken toepassen, verlaagde gehaltes NF-kB hebben. Ook werden er minder ontstekingsbevorderende cytokinen aangetroffen in het bloed. Het gehele genexpressiepatroon was trouwens niet langer ontstekingsbevorderend [1]. Dit zorgde volgens de onderzoekers voor een afname van het risico op ontstekingsgerelateerde aandoeningen, waaronder depressie.
“Mind-body-technieken laten een moleculaire signatuur achter in onze cellen. Door te veranderen hoe onze genen tot uiting komen, wordt het effect omgekeerd dat stress en angst hebben op ons lichaam.
Eenvoudig gezegd: mind-body-technieken helpen via de hersenen ons DNA op weg naar een groter welzijn.”
Yoga, voeding en beweging
De onderzoekers vragen zich nog wel af hoe yoga en andere mind-body-technieken zich verhouden tot andere levensstijlinterventies en of deze net zo effectief zijn. Het behoeft natuurlijk geen betoog dat een goed doordachte (oer)voeding en intermittent exercise naast mind-body-technieken een onmisbare bijdrage kunnen leveren aan een groter welzijn.
Bronnen
[1] Ivana Buric et al, What Is the Molecular Signature of Mind?Body Interventions? A Systematic Review of Gene Expression Changes Induced by Meditation and Related Practices, Frontiers in Immunology (2017).
